Dlaczego w Polsce wzrosną ceny ciepła?
W całej Polsce rosną ceny ciepła, a eksperci alarmują, że wiele firm ciepłowniczych może utracić płynność finansową. Głównym powodem tego są rosnące koszty uprawnień do emisji dwutlenku węgla (EUA). Od stycznia ich cena wzrosła o 90 proc., osiągając historyczną wartość 62 euro (analitycy prognozują w tym roku kolejne rekordy). W porównaniu do analogicznego okresu z poprzedniego roku koszt ten jest wyższy o 130 proc., a w odniesieniu do 2017 roku aż o 1180 proc.
Jaki ma to wpływ na ceny ciepła w Tarnowie, które od 1 października wzrosną średnio o 9.9 proc? Obecnie udział uprawnień do emisji dwutlenku węgla w ogólnych kosztach produkcji ciepła przez MPEC Tarnów stanowi aż 28 proc. i kształtuje się na poziomie ponad 20 milionów złotych. Koszt ten jest już niemal identyczny, jak wartość zakupu paliw niezbędnych do rocznej produkcji ciepła dla tarnowian. Dla porównania w 2020 roku koszty te wyniosły 5.5 miliona, były więc niemal czterokrotnie niższe. Fakt ten wyraźnie obrazuje, że przyczyną podwyżek opłat za ciepło, wprowadzanych przez MPEC od 1 października, jest wzrost kosztów emisji dwutlenku węgla.
EUA to jednostka uprawnień za emisję jednej tony dwutlenku węgla. Stanowi ona podstawowy element europejskiego systemu handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla, czyli systemu ETS, wprowadzonego przez Unię Europejską w 2005 roku. Przedsiębiorstwa z sektora energetyki, ciepłownictwa, przemysłu, a także lotnictwa, za każdą wyemitowaną tonę dwutlenku węgla muszą umorzyć jedno uprawnienie do emisji (EUA).
ETS jest z kolei podstawowym narzędziem Unii Europejskiej na rzecz powstrzymania zmian klimatycznych. Ma motywować przedsiębiorstwa do ograniczania spalania węgla oraz korzystania z innowacyjnych technologii niskoemisyjnych, w tym z odnawialnych źródeł energii. Stąd przydział nieodpłatnych EUA objętych systemem ETS jest sukcesywnie ograniczany. Brakujące uprawnienia do emisji dwutlenku węgla, właściciele instalacji – dotyczy to także Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej S.A. w Tarnowie – muszą zakupić po cenach ukształtowanych przez rynek.
W ramach systemu ETS funkcjonuje tzw. pula darmowych uprawnień – ich liczba jest z roku na rok coraz mniejsza – i pula aukcyjna, którą dysponują państwa członkowskie, sprzedające uprawnienia na aukcjach. Tę drugą pulę posiada także polski rząd. Aktualnie trwają konsultacje mechanizmów narzucających poszczególnym krajom obowiązek przeznaczenia dochodów ze sprzedaży EUA na dofinansowanie projektów klimatycznych, w tym projektów w sektorze ciepłowniczym. Chodzi m.in. o mechanizmy Funduszu Modernizacyjnego oraz Funduszu Transformacji Energetyki.
Warto zaznaczyć, że w 2030 roku, poziom emisji dwutlenku węgla w krajach Unii Europejskiej ma zostać zredukowany o 55 proc. w stosunku do roku 1990. Z kolei, zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu, w 2050 roku Europa ma być neutralna klimatycznie. Osiągnięcie neutralności ma umożliwić pakiet wytycznych pod nazwą „Fit for 55” („Gotowi na 55”) oraz przedstawiony przez Komisję Europejską pakiet wniosków prawodawczych.
