MPEC modernizuje w Mościcach

System ciepłowniczy w Mościach modernizowany jest przy współfinansowaniu ze środków unijnych od 2010 roku, w tym roku zakończy się jego kompleksowy remont polegający na wymianie wszystkich węzłów i sieci. Oznacza to, iż już z początkiem kolejnego sezonu grzewczego (jesienią 2012 roku) ciepło systemowe, dla mieszkańców Mościc oraz przedsiębiorców i instytucji mających swoje siedziby w tej dzielnicy, dostarczane będzie zgodnie z najwyższymi standardami przesyłu ciepła i bezpieczeństwa energetycznego. Dzięki znaczącemu ograniczeniu strat ciepła w procesie przesyłu, zwiększy się efektywność energetyczna i ekologiczna dostaw ciepła w tym rejonie miasta. Dodatkowo w ramach projektu w Mościcach powstaje sieć światłowodowa, która po połączeniu jej z metropolitalną siecią światłowodowa Tarnowa umożliwi zdalne zarządzanie dostawą ciepła, a także monitorowanie stanu infrastruktury i procesów przesyłu w istniejącym w MPEC Tarnów centralnym systemie telemetrycznego nadzoru pracy węzłów i sieci. Nakłady inwestycyjne w 2012 roku wyniosą ponad 4 mln. złotych.

Przypomnijmy, iż w latach 2010 – 2011 MPEC Tarnów zmodernizował w ramach projektu już 6 km sieci i 44 węzły ciepłownicze za łączną kwotę ponad 12 mln. złotych. Całkowita wartość projektu „Ograniczenie strat i poprawa pewności dostaw ciepła poprzez modernizację sieci ciepłowniczej w Tarnowie” wynosi 30 919 737,70, kwota dofinansowania z Unii Europejskiej z Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko to 18 991 254,85 PLN.

W ocenie ekspertów z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej MPEC Tarnów przygotował najlepszy projekt modernizacji infrastruktury ciepłowniczej w Polsce - zapraszamy Państwa do lektury załączonego wywiadu z Ryszardem Ochwatem pełnomocnikiem Zarządu NFOŚiGW ds. Wdrażania Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Środki Unii Europejskiej z Funduszu Spójności oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego dostępne w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko umożliwiają realizację wielu dużych inwestycji mających kluczowe znaczenie dla rozwoju Polski. Zrealizowane inwestycje infrastrukturalne wzmocnią spójność gospodarczą, społeczną i przestrzenną naszego kraju z innymi krajami Unii Europejskiej.

Projekt modernizacji systemu ciepłowniczego w Tarnowie jest najlepszy w Polsce
– podkreśla Ryszard Ochwat, zastępca Dyrektora Biura,pełnomocnik Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ds. Wdrażania Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko

MPEC Tarnów: Jakie są priorytetowe obszary wsparcia i cele Programu Infrastruktura i Środowisko?

Ryszard Ochwat: Celem Programu Infrastruktura i Środowisko jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. W ramach programu realizowane są więc duże inwestycje infrastrukturalne w zakresie ochrony środowiska, transportu, energetyki, kultury i dziedzictwa narodowego, ochrony zdrowia oraz szkolnictwa wyższego.

Program stanowi jeden z polskich programów operacyjnych będących podstawowym narzędziem do osiągnięcia celów założonych w Narodowej Strategii Spójności przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko jest również ważnym instrumentem realizacji odnowionej Strategii Lizbońskiej, a wydatki na cele priorytetowe UE stanowią w ramach programu 67,89 proc. całości wydatków ze środków unijnych.

Łączna wielkość środków finansowych zaangażowanych w realizację Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 wynosi 37,7 mld euro, z czego wkład unijny to 28,3 mld euro, zaś wkład krajowy – 9,4 mld euro.

Jakie kwoty zostały przewidziane na realizację poszczególnych priorytetów POiŚ?

Podział środków UE dostępnych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko pomiędzy poszczególne sektory przedstawia się następująco:

transport – 19,6 mld euro

• środowisko – 5,1 mld euro
• energetyka – 1,7 mld euro
• szkolnictwo wyższe – 586,5 mln euro
• kultura – 533,6 mln euro
• zdrowie – 395,5 mln euro

Dodatkowo dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko przewidziane zostały środki na pomoc techniczną (w sumie 581,3 mln euro).

Które z działań realizowanych w ramach POiŚ uważa Pan za szczególnie ważne?

Program Infrastruktura i Środowisko daje niepowtarzalną możliwość finansowania różnego rodzaju inwestycji, szczególnie zaś mających na celu poprawę środowiska naturalnego. Te przedsięwzięcia należą do priorytetowych. Wynika to z przekonania, że dziedzictwo przyrodnicze ziemi (w tym krajobrazy, formy terenu, osady, gleby, minerały i wody) jest istotną częścią naturalnego dziedzictwa, powinno więc być szczególnie chronione, by zachować bioróżnorodność przyrodniczą tak dla żyjących, jak i przyszłych pokoleń.

Jednym z głównych źródeł zanieczyszczeń środowiska w Polsce jest przemysł. Nowe inwestycje muszą już spełniać w tym zakresie zaostrzone wymogi zarówno unijne jak i krajowe. Wciąż jednak funkcjonuje wiele starych, szkodliwych dla środowiska instalacji, które jednak ze względów ekonomicznych i społecznych nie mogą być likwidowane.

To właśnie m.in. tym przedsiębiorstwom mają pomóc środki dostępne w ramach POiŚ.
W ramach priorytetu IV. „Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska” firmy te otrzymują wsparcie na dostosowanie technologii do wymogów prawa ochrony środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.

O jakich największych sukcesach można już mówić w tym zakresie?

Systematycznie zmniejsza się w Polsce ilość zanieczyszczonych ścieków, odprowadzanych do wód lub do ziemi. W wyniku tego następuje stopniowa poprawa jakości wód.

Nadal jednak konieczne jest inwestowanie w infrastrukturę wodno-ściekową. Na ten cel przewidziano w POIiŚ największe środki z puli środowiskowej (w ramach priorytetu I). Program Infrastruktura i Środowisko jest jednym z podstawowych narzędzi realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych.
Niezwykle istotna z punktu widzenia wymagań Unii Europejskiej jest również racjonalna gospodarka odpadami komunalnymi. Jak w tym obszarze wygląda sytuacja w Polsce?

Polska wśród krajów unijnych jest niestety liderem pod względem ilości składowanych odpadów. Ta sytuacja powili się zmienia, jednak wciąż jeszcze za mało odpadów trafia do recyklingu materiałowego. Jako społeczeństwo marnotrawimy również energię tkwiącą w odpadach, bo wciąż brakuje w Polsce instalacji do ich termicznej utylizacji odpadów. Mam nadzieję, że to również wkrótce ulegnie zmianie, gdyż w POIiŚ w ramach priorytetu II „Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi” dostępne są środki przewidziane na budowę elektrociepłowni zasilanych energią z odpadów, popularnie zwanych spalarniami. Instalacje te mają być zlokalizowane w największych miastach w kraju.

Jak Pan całościowo ocenia zmiany jakie dokonują się w naszym kraju dzięki inwestycjom infrastrukturalnym współfinansowanym ze środków UE w ramach POiŚ?

Polska jest liderem w wykorzystywaniu środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności. Jesteśmy stawiani za wzór państwa członkowskiego, które dobrze i efektywnie wykorzystuje środki europejskie, tworząc przyjazne środowisku, innowacyjne państwo. Jesteśmy przykładem kraju, który dzięki pieniądzom unijnym rozwija się szybciej i stabilniej. Polityka spójności stymuluje procesy modernizacyjne, rozwojowe i trwałe zmiany strukturalne. Zwiększa się atrakcyjność naszego kraju wśród inwestorów i co najważniejsze, wpływa znacząco na polepszenie życia wszystkich mieszkańców. Bez funduszy unijnych nie bylibyśmy w stanie nadrobić zaległości w zakresie zmniejszenia emisji do atmosfery substancji szkodliwych. Samorządy nie rozwiązałyby gorących problemów środowiskowych takich jak m.in. zmniejszenie zrzutu ścieków i odpadów do środowiska przyrodniczego. To niezmiernie istotne, że przy realizacji projektów infrastrukturalnych priorytetowo traktowane są kwestie środowiskowe. Patrząc z innej strony - bez środków unijnych nasz kraj rozwijałby się znacznie wolniej. Wszak dodatkowe środki przekładają się na inwestycje, miejsca pracy, poziom życia. Realizacja za pieniądze z UE dużych krajowych, jak i małych, regionalnych lub lokalnych projektów infrastrukturalnych powoduje, że nakłady na środki trwałe są zdecydowanie wyższe niż w sytuacji, w której samorządy nie miałyby dostępu do środków unijnych. Dobre wykorzystanie tych pieniędzy to także najpoważniejszy argument Polski w negocjacjach z UE, dotyczący budżetu na kolejne lata. Należy jednak pamiętać, że obecny budżet na lata 2007-2013 jest bardziej infrastrukturalny, w przyszłej perspektywie większy nacisk zostanie położony na wspieranie przedsiębiorczości i innowacji, szczególnie w zakresie "zielonej" energii.

Posumujmy więc najistotniejsze spodziewane efekty inwestycji realizowanych przy wsparciu środków z POiŚ w latach 2007-2013.

Liczby, które podam – mówią same za siebie:

• 200 aglomeracji, które w wyniku realizacji projektów POIiŚ przybliżą się do spełnienia wymogów dyrektywy środowiskowej 91/271/EWG (dotyczącej oczyszczania ścieków komunlanych;
• 120 nowych oczyszczalni ścieków;
• 20 nowych ponadregionalnych zakładów zagospodarowania odpadów;
• 5,5 mln osób, które zostaną objęte systemem gospodarowania odpadami komunalnymi;
• zmniejszony poziom składowania odpadów komunalnych z 79% do 50%;
• 25 kompleksowych projektów ochrony przed zagrożeniami naturalnymi;
• 380 nowo wybudowanych obiektów małej retencji;
• 494 stanowiska do analizowania i reagowania na zagrożenia katastrofami naturalnymi;
• 135 dużych przedsiębiorstw wspartych w zakresie systemów zarządzania środowiskowego;
• 500 ha ziemi, którym przywrócono ochronę właściwego stanu ekosystemów;
• do 7,5 proc. powinien wzrosnąć udział energii elektrycznej wytworzonej ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii elektrycznej brutto;
• 100 tysięcy ton rocznej produkcji biopaliw;
• 690 MW dodatkowej mocy zainstalowanej w elektrowniach wykorzystujących odnawialne źródła.

Nie sposób nie zwrócić uwagi na działania związane z transportem, nauką i ochroną zdrowia. Wszystkie te dziedziny odniosą wymierne korzyści z realizacji programu. I znów podsumuję to w liczbach:

• 430 km wybudowanych autostrad w sieci TEN-T;
• 579 km wybudowanych dróg ekspresowych w sieci TEN-T;
• 8 przebudowanych lotnisk w sieci TEN-T;
• 592 km zmodernizowanych linii kolejowych;
• 200 km wybudowanej sieci transportu szynowego i trolejbusowego;
• 12 zmodernizowanych obiektów na drogach wodnych.

W ramach POiŚ współfinansowane są także projekty modernizacji systemów ciepłowniczych. Ile tego typy inwestycji jest realizowanych w Polsce?

Ciepłownictwo jest branżą w dość trudnej sytuacji ekonomicznej. Dwie główne przyczyny to bardzo niska rentowność i wysoki poziom dekapitalizacji majątku przedsiębiorstw. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, działanie 9.2 („Efektywna dystrybucja energii”) należał więc do długo oczekiwanych szans na wsparcie modernizacji systemów ciepłowniczych w Polsce. Do tej pory w ciepłownictwie nie było podobnych źródeł finansowania na tak dużą skalę. W ramach działania 9.2 przedsiębiorstwa ciepłownicze łącznie złożyły do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 39 wniosków, na kwotę 821 mln zł, przy deklarowanym koszcie inwestycji ponad 1.540 mln zł.

Ostatecznie w całym działaniu 9.2 („Efektywna dystrybucja energii”) podpisano 32 umowy na ogólną kwotę dofinansowania w wysokości ok. 541,8 mln zł. W ramach sektora ciepłowniczego najwięcej środków trafiło na modernizację sieci ciepłowniczych w Zielonej Górze (38,8 mln zł), Szczecinie (36,3 mln zł), Gdyni (34,7 mln zł) oraz w Lublinie (22,5 mln zł). Prace modernizacyjne będą odbywać się w 21 miastach w całej Polsce i potrwają do 2015 roku. Łącznie wymienionych zostanie ponad 300 km sieci ciepłowniczych i ponad 800 węzłów cieplnych, co pozwoli zaoszczędzić ponad 1 milion GJ energii cieplnej.Tyle ciepła potrzeba do ogrzania stutysięcznego miasta przez cały rok.
Należy pamiętać, że budowa nowych oraz modernizacja istniejących sieci ciepłowniczych może być finansowana w ramach środków UE nie tylko w ramach Porgramu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, lecz również w ramach regionalnych programów operacyjnych funkcjonujących nie na poziomie krajowym, lecz na poziomie danego województwa. Linia demarkacyjna pomiędzy projektami z zakresu wsparcia ciepłownictwa to 20 mln zł (koszt całkowity projektu).

Projekty realizowane w ramach termomodernizacji i wsparcia ciepłownictwa wpisują się w przyjęte przez Polskę zobowiązania w zakresie pakietu klimatycznego z Kioto czyli wzrost bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz pozytywny wpływ na osiągnięcie celów polityki energetycznej Polski.

Wśród projektów ciepłowniczych, o których Pan wspominał znajduje się również realizowany przez MPEC Tarnów projekt modernizacji sieci ciepłowniczej w Tarnowie, który otrzymał blisko 19 mln. dotacji ze środków Unii Europejskiej z Funduszu Spójności w ramach POiŚ. Jakie korzyści Pana zdaniem będą skutkiem realizacji tego projektu dla mieszkańców Tarnowa i regionu?

Na początku chciałbym podkreślić, że MPEC Tarnów przygotował najlepszy w Polsce projekt modernizacji systemu ciepłowniczego. To niewątpliwie powód do dumy dla tarnowianina.

Umowa o dofinansowanie projektu Ograniczenie strat i poprawa pewności dostaw ciepła poprzez modernizację sieci ciepłowniczej w Tarnowie podpisana z Miejskim Przedsiębiorstwem Energetyki Cieplnej SA w Tarnowie jest jedną z pierwszych umów podpisanych w ramach działania 9.2 PO IiŚ Efektywna Dystrybucja Energii. Podpisanie umowy o dofinansowanie projektu to niewątpliwy sukces, który nie zostałby osiągnięty, gdyby nie udana współpraca wielu osób i instytucji. Całkowita wartość projektu wynosi 30 919 737,70 PLN, w tym wysokość wkładu UE to 18 991 254,85 PLN. Celem projektu jest modernizacja 14,9 km sieci ciepłowniczej, modernizacja 96 węzłów ciepłowniczych, w tym 62 węzłów pośredniego działania, 33 węzłów bezpośredniego działania, 1 węzła grupowego, wybudowanie jednego węzła ciepłowniczego grupowego oraz położenia 30,3 km sieci światłowodowej. Zmniejszenie strat ciepła wpłynie na zmniejszenie zużycia surowca w postaci węgla, co będzie miało przełożenie na znaczące ograniczenie emisji gazów i pyłów do powietrza atmosferycznego. Projekt przyczyni się do zaoszczędzenia 46 877 GJ energii oraz do zmniejszenie emisji CO2 o 5,3 tys. ton w roku.

Słabą stroną wszystkich przedsiębiorstw ciepłowniczych są straty ciepła na przesyle. Są one tym większe im większy jest udział starych, skorodowanych odcinków sieci wykonanych w technologii kanałowej w całym systemie ciepłowniczym (taka sytuacja miała miejsce m.in na osiedlu mieszkaniowym w tarnowskich Mosciciach). Dzięki modernizacji sieci i węzłów ciepłowniczych w Tarnowie poziom strat ciepła podczas przesyłu zostanie znacząco ograniczony, powinny się również obniżyć opłat za ciepło. Warto także podkreślić, że zostaną wyeliminowane przerwy w dostawach ciepła spowodowane awariami. Ma to szczególne znaczenie dla mieszkańców wspomnianej już dzielnicy Mościce, gdzie poziom awaryjności systemu przed modernizacją znajdował się na granicy bezpieczeństwa energetycznego.