Park Piaskówka
Piaskówka to jedna z dzielnic Tarnowa, która z racji swojego sielankowego krajobrazu już od końca XIX wieku była popularnym wśród tarnowian miejscem przechadzek, spotkań zakochanych, a później również pikników, zabaw czy wycieczek rowerowych. Do połowy XX w. o las na Piaskówce opierała się północna granica miasta. Pomimo włączenia tych terenów w obręb Tarnowa, znaczna ich część zachowała swój wiejski charakter, obfitujący w różnorodne obszary zielone, takie jak sady owocowe, ogrody działkowe, park, a nawet las. Tereny Piaskówki przecinają płynące równoleżnikowo, niewielkie cieki wodne – rów „Od Strzelnicy” oraz rów „Bagienko”, które po połączeniu się tworzą wpadający do Dunajca potok Klikowski.
Park na Piaskówce o powierzchni przeszło 20 hektarów powstał w latach 1977-1979, na miejscu dawnej kopalni piasku, stąd też jego nazwa. O jego kopalnianej przeszłości świadczy też nieco obniżony względem otoczenia teren oraz staw. Z początku istniało tu kilka wyrobisk wypełnionych wodą, które następnie zostały zasypane lub samorzutnie wypłyciły się i zarosły. Jedyny pozostały w środku parku staw o powierzchni 0,3 ha, został uregulowany w latach 70. XX wieku w ramach czynu społecznego mieszkańców Tarnowa. Z biegiem czasu pozbawiony dopływu wody staw, zamulił się, zarósł i prawie przestał istnieć.
Wprowadzony w ramach rekultywacji kopalni drzewostan był różnorodny, złożony głównie z popularnych gatunków leśnych. Pomimo wypadnięcia części drzew i pojawienia się nowych samosiewów, nadal w wielu miejscach widoczny jest rzędowy układ pierwotnych nasadzeń. W składzie gatunkowym przeważają drzewa liściaste, zarówno rodzime takie jak brzozy, olchy, wierzby czy topole, jak i obce naszej florze, np. robinie akacjowe, dęby czerwone, klony srebrzyste. Jedynie w środkowej części parku występuje liczniejsza kępa świerków.
Park miał być, jak wspominają niektóre źródła, wizytówką pobliskiej Fabryki Silników Elektrycznych. Między drzewami pojawiły się szutrowe alejki, ławki i mini muszla koncertowa, a nad stawem bufet i podłoga do tańców. Jednak pozbawiony pielęgnacji park dość szybko zaczął zmieniać swój charakter na coraz bardziej leśny. Zagęszczające się z biegiem czasu zarośla i popadająca w ruinę infrastruktura parkowa, pozbawiały Piaskówkę w coraz większym stopniu atrakcyjności. Dlatego coraz częściej i głośniej mówiło się o konieczności rewitalizacji tego miejsca. Punktem zwrotnym okazała się uchwała Rady Miejskiej w Tarnowie z 2003 roku, ustanawiająca Park Piaskówka parkiem gminnym, co pozwoliło pozyskiwać środki na remonty i zabiegi pielęgnacyjne.
W 2008 r. Park Piaskówka objęto planem rewitalizacji parków miejskich. Dzięki środkom pozyskanym przez Miasto z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie przeprowadzono pielęgnację części drzewostanu. Alejki spacerowe utwardzono betonem, a przy nich ustawiono liczne ławki i kosze na śmieci. Dla najmłodszych pojawił się plac zabaw, wyposażony w nowoczesne i bezpieczne urządzenia.
Magistrat przygotował dokumentację oczyszczenia i odbudowania stawu, która zakłada uszczelnienie i zmianę kształtu niecki, regulację nachylenia skarp oraz wykonanie przepływu wody bieżącej przez staw. Woda pobierana ma być z rowu Bagienko i odprowadzana z powrotem do niego. Planowane jest również zarybienie stawu i posadzenie w nim roślin wodnych, a na brzegach roślin ozdobnych. Odpowiednio wyeksponowany staw zróżnicuje krajobraz parku i będzie magnesem przyciągającym uwagę spacerowiczów.
Zapomniany niegdyś park powoli nabiera nowego blasku i staje się wśród tarnowian coraz modniejszym miejscem rekreacji. Oprócz tradycyjnych spacerowiczów z czworonogami czy rodziców ze swymi pociechami na placu zabaw, spotkamy tu osoby uprawiające przeróżne formy aktywności: biegi, marsze z kijkami „nordic walking”, jazdę rowerem lub na rolkach, nie wspominając o grach rozgrywanych na boiskach – piłkarskim i do siatkówki oraz na kortach tenisowych. Ścieżka rowerowa prowadząca z centrum miasta przez Piaskówkę ułatwia rowerzystom dotarcie do parku i poruszanie się wśród drzew. Ruch w parku nie zamiera nawet zimą, kiedy to pojawiają się trenujący biegi narciarskie.
Projekt zagospodarowania zakłada też wytyczenie przez park ścieżki przyrodniczo-edukacyjnej. Dość bogata flora i fauna oraz bliskość szkół stanowią dogodne warunki do przeprowadzania ciekawych lekcji przyrody na łonie natury. Można tu obserwować życie w wodach płynących i stojących, a na lądzie w różnych piętrach lasu. W dnie drzewostanu wykształciła się warstwa runa leśnego charakterystyczna dla lasów liściastych, złożona głównie z paproci, jeżyn oraz turzyc. Godne uwagi są piękne okazy kwitnącego i owocującego bluszczu pospolitego w rejonie przepustu rowu Bagienko pod al. Piaskową. Bluszcz to jedyny rodzimy gatunek liany w naszych lasach. Jego kosmate pędy wspinające się po pniach olch mają tu średnicę już kilku centymetrów. Ze względu na stosunkowo małą powierzchnię i otoczenie terenami zurbanizowanymi, fauna parku ograniczona jest do drobnych zwierząt, chociaż widuje się tutaj zimą stadko saren zachodzące z zagajników po północnej stronie miasta. Szczególnym bogactwem wyróżnia się ptactwo, którego obserwacja przez lornetkę i poznawanie zwyczajów z przewodnikiem w ręku daje mnóstwo satysfakcji i wspaniale poszerza naszą wiedzę przyrodniczą. Tzw. ptasiarstwo (ang. birdwatching) stało się pasją tysięcy ludzi na całym świecie, którzy często zrzeszają się w kluby.
Położone po zachodniej stronie parku rodzinne ogrody działkowe „Tamel”, założone zostały również na obszarze zdegradowanym przez wybieranie piasku. Lata pracy działkowiczów włożone w tę ziemię zmieniły ją nie do poznania.
Po północnej stronie ul. Elektrycznej znajduje się kompleks leśny o powierzchni ponad 7 ha, z czego prawie 5 ha jest w zasobach Nadleśnictwa Gromnik, a pozostała część należy do spółki Tamel i innych podmiotów. Pierwotnie cały ten teren był we władaniu Tamelu jako zieleń przyzakładowa, czego świadkiem są sterczące wśród drzew resztki urządzeń „ścieżki zdrowia”, wykonane przez zakład w latach 70. XX w. Drzewostan tworzą głównie olchy, brzozy oraz sosny pospolita i czarna w wieku 80-90 lat. Jest to bogate siedlisko grądowe, o czym świadczy występowanie azotolubnych pokrzyw oraz tzw. aspekt wiosenny, czyli zakwitanie roślin runa leśnego przed rozwojem liści na drzewach, takich jak zawilce i knieć błotna (kaczeńce). Obecny drzewostan jest niedostosowany do tak żyznego siedliska, dlatego jest zastępowany gatunkami zgodnymi z typem siedliskowym lasu: bukiem, lipą i dębem szypułkowym. Nasadzeniami w pierwszej kolejności uzupełniono luki powstałe po przejściu potężnej trąby powietrznej w lipcu 2001 r., która spowodowała ogromne szkody w drzewostanach i uszkodziła wiele domów na Piaskówce.
To właśnie z Piaskówki płyną w świat informacje meteorologiczne z Tarnowa, bowiem na skraju parku, przy al. Piaskowej, ma siedzibę Stacja Hydrologiczno – Meteorologiczna Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Tuż obok Stacji dominują w krajobrazie dwa potężne wiązy szypułkowe. Podobne wiązy spotkać można w rejonie ul. Lippóczy’ego oraz przy ul. Krzyskiej. Gatunek, wymiary i regularne rozmieszczenie tych drzew sugeruje, że pochodzą one z jednego nasadzenia, należąc do najstarszych drzew w dzielnicy.
Będąc w parku warto również przespacerować się za teren byłej strzelnicy przy ul. Piłsudskiego, gdzie w pobliżu parku wodnego można podziwiać pomnikowy dąb szypułkowy oraz „Trojaczki” – 3 głazy narzutowe, również będące pomnikiem przyrody. Położony tu zbiornik wodny „Kantoria” jest pozostałością po działającej w XX wieku cegielni „Kantorya”, która miała połączenie kolejowe z linią Tarnów-Szczucin. Nieistniejąca już bocznica kolejowa, przecinająca północno – wschodni fragment parku Paskówka, pozostawiła widoczny do dziś ślad w postaci pasa znacznie młodszego drzewostanu.
Piaskówka już od końca XIX wieku była popularnym wśród tarnowian miejscem spacerów, spotkań czy pikników. Park na Piaskówce o powierzchni ponad 20 ha powstał w latach 80-tych XX wieku. jednak szybko został zapomniany i zaczął zmieniać swój charakter na coraz bardziej leśny i „dziki”. By poprawić jego infrastrukturę Urząd Miasta Tarnowa objął park planem odnowy. Przeprowadzono pielęgnację części drzewostanu, alejki spacerowe zostały wybetonowane , a przy nich ustawiono ławki oraz kosze na śmieci. Dla najmłodszych natomiast przygotowano plac zabaw. Zapomniany niegdyś park powoli nabiera nowego blasku i staje się wśród tarnowian coraz modniejszym miejscem rekreacji. Będąc w pobliżu Parku Piaskówka warto przespacerować się, gdyż znajdują się 2 naturalne pomniki: granitowy eratyk, który jest ogromny oraz ponad 100-letni dąb.
