Bazylika Mniejsza (Katedra) - Pomniki nagrobne
Szczególną uwagę trzeba zwrócić na trzy pomniki grobowe. Na ścianie zachodniej oglądamy pomnik Barbary z Tęczyńskich Tarnowskiej, pierwszej żony hetmana Jana Tarnowskiego. Jest to arcydzieło renesansowej rzeźby nagrobnej w skali europejskiej.
Stanowi przykład nagrobka wiszącego, wzorowanego na motywach frontonu świątyni greckiej, wspartego na konsolach. Cechuje go niezwykła szlachetność propozycji i subtelność linii architektonicznych. Wysoka, kwadratowa nisza, flankowana pilastrami z belkowaniem, mieści tumbę z tablicą inskrypcyjną oraz ustawiony na niej sarkofag z leżącą w wykwintnej pozie, pełnoplastyczną postacią zmarłej. Tło niszy zdobią trzy marmurowe medaliony: środkowy z Madonną i Dzieciątkiem, oraz boczne z herbami: Leliwa - Tarnowskich i Topór Tęczyńskich. Całość wieńczy trójkątny przyczółek, u dołu zaś dopełnia kompozycji stylizowany akroterion.
Pomnik wykonano z piaskowca, z użyciem czerwonego marmuru w filunkach pilastrów, na podstawie, tumbie, belkowaniu i tympanowie. Jest fundacją hetmana Tarnowskiego. Ponieważ w inskrypcji występuje on jako kasztelan krakowski, a został nim w roku 1536, więc dzieło powstało zapewne po tej dacie. Autorstwo przypisuje się przybyłemu do Krakowa kilka lat wcześniej z Padwy włoskiemu rzeźbiarzowi Janowi Marii il Mosca, zwanemu u nas Padovano, zatrudnionemu przy wykonywaniu rzeźb we wnętrzu kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu.
Szczególne zainteresowanie historyków sztuki budzi postać zmarłej Barbary. Określa się ją jako "najpiękniejszą renesansową rzeźbę figuralną w Polsce", a nawet "jedną z najpiękniejszych figur kobiecych w rzeźbie okresu Odrodzenia w całej Europie", i przypisuje jej autorstwo głównemu twórcy kaplicy Zygmuntowskiej, Bartłomiejowi Berecciemu ( 1537), datując ją w tej sytuacji na lata wcześniejsze, 1521-1530.
Pozostałe dwa nagrobki to:
- Ks. Marcina Łyczko ( 1578), pochodzącego z pobliskich Ryglic, prepozyta Kolegiaty, fundatora budynku Akademioli tarnowskiej, wzniesiony z piaskowca, z leżącą marmurową postacią zmarłego, późnorenesansowy, dzieło być może Wojciecha Kuszczyca, tarnowskiego współpracownika Jana Marii Padovana.
- Grobowiec księcia Eustachego Sanguszki (1903), namiestnika Galicji, przyścienny, neoklasycystyczny, z leżącą na tumbie postacią zmarłego wykonany z białego marmuru, dzieło Antoniego Madeyskiego.
